چگونه مادر برد خود را انتخاب کنیم؟

انتخاب مادربرد

دو ویژگی اصلی مشخص می کند که آیا مادربرد برای ارتقای سیستم خاص مناسب است:

عامل شکل

عامل شکل مادربرد به اندازه فیزیکی آن، نصب محل سوراخ ها، و سایر عواملی اشاره می کند تا تشخیص داده شود که آیا مادربرد مجهز به کیس خاصی است. اکثر کامپیوترهایی که از سال ۱۹۹۵ ساخته شده اند از عامل شکل ATX به اصطلاح ATX کامل یا، عامل شکل میکرو ATX به اصطلاح ATX استفاده می کنند. مادربرد میکرو ATX مجهز به کیس میکرو ATX و یا کیس ATX است؛ مادربرد ATX فقط مجهز به کیس ATX می باشد. شکل ۲-۴ مادربرد میکرو ATX در سمت چپ، و مادربرد بزرگ ATX در سمت راست را نشان می دهد.

اگر کیس فعلی شامل مادربردهای میکرو ATX یا ATX باشد و منبع برق سازگار داشته باشد، در اینصورت ارتقای مادربرد با برداشتن مادربرد قدیمی و تعویض آن با مادربرد جدید یک موضوع ساده است. بعضی از سیستم ها در ابتدا ارزان بوده و دستگاه های گسترده نیز از منابع برق/ مادربردهای جانبی غیر استاندارد استفاده می کنند. اگر چنین مادربردی سیستم را رد کند، در اینصورت سیستم مدتی با عنوان کالای قرضه خوب می باشد.

نوع سوکت پردازشگر

پردازشگرهای مدرن از طریق سوکت پردازشگر به مادربرد وصل می شوند. پردازشگر دارای صدها پین است که باید در حفره های واقع در سوکت پردازشگر قرار بگیرند. شکل ۳-۴ سوکت mPGA478 را نشان داده، که پردازشگر کلرون (Celeron) یا اینتل پنیتوم ۴ را می پذیرد. سوکت های طراحی شده برای قبول سایر پردازشگرها نیز مشابه هستند اما شماره و موقعیت حفره های آنها فرق دارند.

اکثر سوکت های پردازشگر فعلی از اهرم ZIF (اهرم نیروی درج صفر) برای محکم شدن پردازشگر در سوکت استفاده می کنند. این اهرم، که در لبه راست سوکت واقع است، برای نصب پردازشگر تعیین شده است. اهرم باعث برداشتن نیروی استحکام داخل سوکت شده، و به پردازشگر اجازه می دهد تا بدون فشار در محل خود قرار بگیرد. پس از قرارگیری پردازشگر در سوکت، اهرم ZIF پایین آمده و پردازشگر گیر می کند و تماس الکتریکی بین پین های پردازشگر و اتصالات سوکت ایجاد می شود.

جدول ۱-۴ سوکت های پردازشگر را لیست کرده است که در سیستم های جدید استفاده شده اند. سیستمها براساس سوکت های پردازشگر بصورت شیار A، شیار ۱، و سوکت ۴۲۳ قابل ارتقا نیستند زیرا مادربردها و پردازشگرها دیگر با این سوکت ها در دسترس نمی باشند. ارتقای مادربرد و پردازشگر مدنظر نیست مگر اینکه هر دو تعویض شود؛ هنوز نصب حافظه بیشتر، تعویض درایوها، و سایر ارتقاها برای چنین سیستم هایی عملی می باشد.

سیستم هایی که از یکی از سوکت ها استفاده می کنند با عنوان سوکت های A، ۴۷۸، و ۷۵۴ از گزینه های ارتقای خوب هستند. اگرچه پردازشگرها و مادربردها دیگر تحت توسعه فعال سوکت های پردازشگر نیستند، مادربردهایی که از این سوکت ها استفاده کرده معمولا در دسترس بوده، همچنانکه پردازشگرها مجهز به لامپ های جدید برای سوکت های قدیمی هستند.

انتخاب مادربرد

بدلیل اینکه سیستم تحت کنترل مادربرد است، در انتخاب آن باید دقت کرد. مادربرد انتخابی تشخیص می دهد که چه پردازشگرهایی پشتیبانی می شوند، سیستم چقدر و چه نوع حافظه ای را استفاده نموده، چه نوع آداپتورهای ویدئویی می توانند نصب شوند، سرعت پورت های ارتباطاتی چقدر بوده و بسیاری از ویژگیهای کلیدی سیستم نیز مطرح می شوند. علاوه بر انتخاب عامل شکل درست و سوکت پردازشگر، که ضروری هستند، از راهنمایی های زیر در زمان انتخاب مادربرد استفاده نمایید:

انتخاب چیپ ست راست

چیپ ست همانند دستیار اجرایی پردازشگر عمل می کند. از تمام عملکردهای فرعی را محاسبه پردازشگر را انجام داده مراقبت می کند.

چیپ ست تشخیص می دهد کدام پردازشگرها و چه نوع حافظه ای پشتیبانی شده، و همچنین کدامیک از دو استانداردهای آداپتور ویدئو، AGP یا اکسپرس PCI، مادربرد را پشتیبانی می کنند. همچنین چیپ ست تشخیص می دهد کدام ویژگی مانند USB 2.0، ATA سریالی، صوت و تصویر و شبکه یابی در دسترس هستند. چیپ ست ازنظر عملکرد، ویژگیها، سازگاری و پایداری بسیار متفاوت هستند. جدول ۲۴ چیپ ست هایی را لیست می کند که با نوع سوکت پیشنهاد می شوند.

• اگر مادربرد خراب تعویض شده و از پردازشگر فعلی استفاده می کنید، در اینصورت باید مادربردی انتخاب شود که سوکت درستی داشته باشد و از یکی از چیپ ست های پیشنهادی استفاده نمایید. اگر آداپتور ویدئو/ و حافظه فعلی بسیار قدیمی هستند، باید با مادربرهای تعویضی سازگار باشند.
• در زمان خرید پردازشگر جدید AMMD، مادربرد nForce3 سوکت ۹۳۹ (برای ویدئوی AGP) و یا مادربرد nForce4 (برای ویدئوی اکسپرس PCI) را انتخاب کنید.
• در زمان خرید پردازشگر جدید اینتل، سوکت ۷۵۵ مادربرد را انتخاب کرده که از چیپ ست سری ۹۵۵ یا ۹۴۵ استفاده کرده تا از نوع کارت ویدئویی که نصب شده است پشتیبانی کند.

چیپ ست های AMD و پردازشگرهای اینتل توسط شرکتهای مختلف مانند VIAG و Sis ساخته شده اند، اما عملکرد و سازگاری این چیپ ست های جایگزین مطلوب نمی باشند. مادربردها براساس چیپ ست های NVIDIA و اینتل بسیار گرانتر از مادربردهای مبتنی بر چیپ ست های جایگزین بوده اما هزینه اضافی کمتری دارند.

مادربرد باید از پردازشگر موردنظر پشتیبانی کند

بدلیل اینکه مادربرد از پردازشگر خاصی پشتیبانی می کند این بدان معنا نیست که تمام اجزای آن پردازشگر پشتیبانی می شوند. برای مثال، بعضی از مادربردها از پردازشگر پنتیوم ۴ اما فقط مدلهای آهسته تر پشتیبانی می کنند. سایر مادربردها از پنیتوم ۴s سریع پشتیبانی کرده اما پنتیوم ۴s آهسته تر یا کلرون ها را شامل نمی شود. بطور مشابه، بعضی از مادربردها از آلتون با ۲۰۰، ۲۶ یا ۳۳۳ مگاهرتز FSB پشتیبانی کرده اما از ۴۰۰ مگاهرتز FSB پشتیبانی نمی کنند.

انتخاب بُرد با سرعت باس هاست انعطاف پذیر

مادربردی باید انتخاب شد که حداقل از تنظیمات فعلی پشتیبانی کرده و طول برد نیز باید مدنظر قرار بگیرد. برای مثال، اگرچه کلرون سوکت ۴۷۸ FSB 400 مگاهرتز نصب می شود، مادربردی باید انتخاب شود که از پردازشگرهای پنتیوم ۴ با سرعت های FSB 800 و ۵۳۳ مگاهرتز پشتیبانی کند. بطور مشابه، اگرچه ابتدا آلون FSB قدیمی ۲۶۶ مگاهرتز نصب می شود، مادربردی باید انتخاب شده که از طیف کاملی از سرعتهای FSB آلتون ۲۰۰، ۲۶۶، ۳۳۳ و ۴۰۰ مگاهرتز پشتیبانی کند. بردهایی که طیف کاملی از سرعتهای باس هاست دارند، انعطاف پذیری بیشتری داشته اگر که بعدا مایل به آپدیت پردازشگر باشید.

بُرد باید از نوع و میزان حافظه مورد نیاز پشتیبانی کند

هر مادربردی که خریداری شده باید از ماژولهای حافظه فعلی پشتیبانی کند، مانند PC3200 DDR-SDRAM یا DDR2 DIMMs. مادربرد دارای تعدادی از شیارهای حافظه بوده و ممکن است بیان شود که ماژول های حافظه را در اندازه خاصی می پذیرد اما بدین معنا نیست که لزوما می توانید بزرگترین ماژول پشتیبانی شده را در تمام شیارهای حافظه نصب کنید. برای مثال، مادربد ممکن است  شیار حافظه داشته و ۵۱۲ مگابایت DIMMs را بپذیرد اما ممکن است بتوان از ۴ شیار تنها در صورتی استفاده کرد که ۲۵۶ مگابایت DIMMMs نصب شود. سرعت حافظه نیز مدنظر است. برای مثال، مادربرد خاص ممکن است از ۳ یا ۴ ماژول PC2700 و فقط دو ماژول PC3200 پشتیبانی کند.

در سیستم چندمنظوره، پشتیبانی از ۱ گیگابایت رم قابل قبول است. در سیستمی که از وظایف گسترده حافظه مانند گرافیک حرفه ای، مدیریت پایگاه داده یا محاسبات علمی پیچده استفاده می شود، مادربرد از حداقل ۲ گیگابایت رم پشتیبانی می کند.

مادربرد از نوع ویدئوی مورد استفاده پشتیبانی می کند

مادربردها ازنظر ایجاد ویدئو متفاوت هستند. بعضی از مادربردها یک آداپتور ویدویی تعبیه شده را ارائه کرده و کارت آداپتور ویدئویی جداگانه ای را نصب نمی کند. سایر مادربردها یک ویدئوی تعبیه شده را ارائه کرده، همچنین شیار خاصی را نیز ایجاد کرده که کارت آداپتور ویدئویی اکسپرس PCI یا AGP مستقل ار می پذیرد. هنوز بعضی از مادربردها هیچ ویدئوی تعبیه شده ای را بجز شیار اکسپرس PCI یا AGP ایجاد نکرده تا کارت آداپتور ویدئویی جداگانه ای را بپذیرد.

چک کردن مستندات، پشتیبانی و آپدیت

قبل از انتخاب مادربرد، مستندات و پشتیبانی موجود و همچنین آپدیت درایو و BIOS نیز باید چک شوند. بعضی از افراد فکر می کنند که مادربردی که دارای چندین چفت و آپدیت است باید مادربرد خرابی باشد. آزادسازی آپدیت و چفت نشان می دهد که سازنده بطور جدی پشتیبانی می کند.

انتخاب درست سازنده

سازندگان ازنظر کیفیت مادربردهایی که تولید می کنند فرق دارند. بعضی از سازندگان مانند اینتل و ایسوس فقط مادربردهای درجه یک را تولید می کنند (بدین دلیل، بطور جدی استفاده از مادربردهای اینتل یا ایسوس برای پردازشگرهای اینتل و مادربردهای ایسوس برای پردازشگرهای AMD مطرح می شود). سایر سازندگان مادربردها را با کیفیت های متفاوت تولید می کنند، برخی کیفیت خوب و برخی کیفیت بد دارند.

مسائل پیش روی برای انتخاب مادربرد مهم هستند. اما ویژگیهای دیگری برای مادربرد وجود دارند که باید بخاطر سپرد. بعضی از آنها ممکن است برای برخی کاربران مهم باشند. این ویژگیها عبارتند از:

تعداد و نوع شیارهای انبساطی

هر مادربرد دارای شیارهای انبساطی است اما مادربردها ازنظر تعداد شیارهایی که ایجاد می کنند و چه نوع شیارهایی دارند فرق دارند:

شیارهای PCI

یش از یک دهه است که شیارهای PCI (اتصال مولفه محیطی) از نوع استانداد شیار انبساطی می باشند. شیارهای PCI کارتهای انبساط مانند آداپتورهای LAN، کارتهای صدا و غیره را می پذیرند و ویژگیهای مختلفی را در سیستم اضافه می کنند. شیارهای PCI در ورژن های ۳۲ بیت و ۶۴ بیت در درسترس هستند هرچند شیارهای PCI 64 بیت نیز فقط در مادربردهای سرور وجود دارند.

شیار ویدئو

مادربرد ممکن است دارای هیچ، یک یا دو شیار کارت ویدئویی مشخص داشته باشد. اگر شیار ویدئو وجود داشته باشد، ممکن است اکسپرس PCI (PCIe) یا AGP باشد، که سازگار نبوده اما هدف مشابهی دارد. نوع شیار ویدئو به نوع کارت ویدئویی که نصب شده است اشاره می کند. آداپتورهای ویدئویی AGP هنوز محبوب بوده و بطور وسیع در دسترس هستند، اما اکسپرس PCI یک شیار ویدئویی غالب و سریع است. خرید مادربرد AGP تنها در صورتی امکان دارد که آداپتور AGP وجود داشته باشد. در غیر اینصورت، مادربرد با یا بدون ویدئوی تعبیه شده را خریداری کنید که شیار ویدئویی x16 اکسپرس PCI را ایجاد می کند. مادربردی که ویدئوی تعبیه شده را ایجاد کرده و شیار ویدئویی مجزا ندارد خریداری نکنید.

شیارهای اکسپرس PCI

بسیاری از مادربردهای دارای شیار ویدئویی x16 اکسپرس PCI نیز یک یا چند شیار انبساطی چند منظوره x1 اکسپرس PCI را معمولا با یک یا دو شیار انبساطی PCI ایجاد می کنند. در آینده، شیارهای x1 اکسپرس PCI نسبتا بلااستفاده بوده زیرا کارتهای انبساطی اندکی وجود دارند که مجهز به آنهاست. با اینحال، همچنانکه کارتهای ویدئویی x16 اکسپرس PCI بر AGP غالب هستند، احتمالا PCI به تدریج از بین رفته و کارتهای انبساطی x1 اکسپرس PCI رایج می شوند.

مادربردهای ATX AGP دارای ۵ یا ۶ شیار PCI هستند. مادربردهای ATX PCIe یک یا دو شیار PCIe x1 را با یک یا دو شیار PCI جایگزین می کنند. مادربرد microATX از هر نوع، دو یا سه شیار کمتر از مادربرد کامل ATX ایجاد می کند. سالها پیش، بسیاری از کامپیوترها تقریبا تمام شیارهای مجهز خود را داشتند.

امروزه، با توجه به عملکردهای یکپارچه بر روی مادربردها، کامپیوترها به یک یا دو شیار مجهز بوده بنابراین تعداد شیارهای موجود بسیار مهمتر از آنچیزی است که استفاده می شود.

گارانتی

مادربردها معمولا یا کار می کنند یا خیر. اگر مادربرد پس از خارج شدن از جعبه با مشکل مواجه بود بنابراین در شرایط عملی، سیاست برگشت فروشنده بسیار مهمتر از سیاست گارانتی سازنده است. برای تعویض مادربردهای DOA به فروشنده مراجعه کنید.

پورت ها و کانکتورها

مادربرد باید ۴ پورت USB 2.0 یا بیشتر داشته باشد، البته ۶ یا ۸ پورت بهتر است و همچنین رابط هارد دیسک سریعتر یا ATA/100 نیز باید داشته باشد. مادربرد باید حداقل دو کانکتور ATA سریالی ایجاد کند، و ۴ کانکتور بهتر است (بعضی از مادربردهای دارای ۴ کانکتور SATA شامل فقط یک رابط ATA موازی است که قابل قبول می باشد). همچنین یک پورت سریالی، پورت موازی EPP/ECP، پورت کیبورد PS/2، پورت موس PS/2 و رابط FDD دارد.

صدای تعبیه شده، ویدئو و LAN

بعضی از مادربردها شامل آداپتورهای LAN، ویدئو، صدای تعبیه شده دارند. در گذشته، این مادربردها اغلب برای سیستمهای پایین طراحی می شدند و ارزان بوده و نسبتا از مولفه های ویدئویی و صوتی استفاده می کردند. اما امروزه بسیاری از مادربردها شامل آداپتورهای LAN، ویدئو، صدا بوده و کم هزینه هستند. در صورت خرید این مادربردها، مطمئن شوید که دستگاه های تعبیه شده می توانند غیرفعال شوند اگر که بخواهید بعدا اداپتورهای تعبیه شده را با بهترین قطعات تعویض کنید.